Contactlens

Contactlens

Op een mooie dag in 1952 nam Otto Wichterle de trein van de stad Olomouc, in zijn geboortestreek, naar de hoofdstad Praag, bijna driehonderd kilometer westwaarts. Hij was 39 jaar en hoogleraar macromoleculaire scheikunde aan de Technische Universiteit van Praag. Hij keek over de schouder van de man naast hem om te zien wat die aan het lezen was: een artikel in een vakblad over het gebruik van titanium voor een kunstoog. Wichterle knoopte een gesprek aan met zijn medereiziger en zei: ‘Het zou veel beter zijn een oplossing in kunststof te zoeken, materiaal dat op het omgevend weefsel aansluit, bijvoorbeeld uit de categorie hydrofiele polymeren.’ De reiziger bleek een ambtenaar te zijn van het ministerie van Gezondheid die stoffen onderzocht op hun gebruik voor medische doeleinden. En zo kwam het dat Wichterle overheidssubsidie kreeg voor het onderzoek naar polymeren die water vasthouden, naar imitaties van menselijk weefsel. Ter ontwikkeling van het nieuwe kunstoog oefende hij eerst met kleine stukjes plastic. In 1957 legde hij zo’n stukje op zijn eigen oog. Het was te ruw, het brandde en het was onaangenaam. Maar Wichterle zag meteen – letterlijk en figuurlijk – dat zijn artificiële gel kon dienen niet zozeer om een kunstoog te gieten, maar wel om een kunstlens te maken waarmee je het zicht kon bijsturen.

Lees meer

Conserven

Vele manieren om levensmiddelen te bewaren zijn duizenden jaren oud, het drogen van fruit bijvoorbeeld, het roken van vlees of het pekelen van vis. De eerste kunstmatige methode, namelijk het steriliseren in glazen potten of blikjes, dateert van 1804. Nicolas Appert werd in 1752 als zoon van een herbergier in Châlons-sur-Marne geboren. Van zijn vader leerde hij de finesses van de kookkunst. Na enkele jaren dienst in een adellijke keuken vestigde hij zich in 1780, 28jaar oud, als banketbakker in het centrum van Parijs.

Lees meer

Condoom

8 mei 1945: Victory Day in Londen. Honderdduizenden komen op straat. Trafalgar Square ziet zwart van het volk. Een Duitse industrieel die in 1938 onder dwang zijn bedrijf voor een peulenschil moest verkopen en vervolgens in Londen is neergestreken, viert mee. Omdat nazi-Duitsland is verslagen, zeer zeker, maar ook omdat hij de plannen die hij zeven jaar lang heeft gesmeed, eindelijk kan verwezenlijken. Omdat hij zijn platgebombardeerde fabriek in Berlijn weer kan opbouwen en in een andere fabriek de productie kan hervatten. Hij is 62, veel is nog mogelijk. Drie dagen later stapt hij ’s ochtends uit bed, trekt de gordijnen open en zakt in elkaar. Een te hulp geroepen arts kan alleen zijn overlijden vaststellen. ‘Zijn hart kon de opwinding, vooral de vreugde om de terugkeer, niet aan’, getuigde zijn zoon Edgar.

Lees meer

Computermuis

Hij lijkt als twee druppels water op Mister Q, de technische rechterhand van James Bond. Hij is welgesteld, maar zeker niet zo rijk als Bill Gates, de baas van Microsoft, of al die nieuwrijke heren van Silicon Valley. Nochtans heeft hij ze rijk gemaakt. Doug Engelbart is bijvoorbeeld de bedenker van Windows, het venstersysteem op ons computerscherm. Of van hypertext, de techniek waarmee je bij het aanklikken van een woord van het ene document naar het ander kunt springen. Of van videoconferencing waarbij twee groepen van mensen met elkaar via de computer besprekingen kunnen voeren. Maar Engelbart is ook de uitvinder van de computermuis, het instrumentje dat de pc pas echt voor de huiskamer geschikt heeft gemaakt.

Lees meer

Computer

Een ingewikkelde machine zoals de computer heeft uiteraard talloze vaders, maar de man die tussen mei 1935 en mei 1936 de theorie ontwikkelde waarop alle informatieverwerkende systemen gebaseerd zijn, steekt er ongetwijfeld bovenuit. Hij heette Alan Turing en werd in Groot-Brittannië geboren. De vader van Turing werkte als belastingambtenaar voor de Britse overheid in India. Ook Turings moeder kwam uit een gezin van Indiagangers. Tijdens een vakantie in Groot-Brittannië zetten ze hun zoon Alan even op de wereld en vertrouwden hem vervolgens toe aan een pleeggezin. Toen de jongen veertien was, nam zijn vader na een conflict op zijn werk ontslag. Met als gevolg dat de Turings naar Engeland terugkeerden en het voor de rest van hun leven financieel niet breed hadden. De jonge Turing knokte voor de ene beurs na de andere en kwam met veel moeite in Cambridge terecht om er wiskunde te studeren.

Lees meer

Champagne

Het is een fabeltje dat de champagne door Dom Pérignon is uitgevonden. Vóór zijn geboorte is er her en der, zowel in Engeland als Frankrijk, al sprake van een schuimende wijn, un vin mousseux. Wat de benedictijnermonnik wel deed, was de productie ervan standaardiseren, een reeks verbeteringen aanbrengen inzake de te gebruiken druiven, het persen, de kwaliteit van de flessen en de sluiting. Zevenenveertig jaar lang werkte hij aan die verbeteringen. Hij is de man die in de eeuwenlange ontwikkeling de champagne een beslissende sprong voorwaarts hielp. En terecht heeft hij daarvoor in Epernay, in het hart van de champagnestreek, een standbeeld gekregen.

Lees meer

Chemotherapie

Erlich - chemotherapy

Hoe de zoon van een Silezische herbergier en likeurstoker zich als student geneeskunde liet verleiden door de effecten van de nieuwe chemische kleurstoffen op het menselijk weefsel, wat er na vele jaren toe leidde dat hij een chemisch preparaat tegen syfilis ontwikkelde, het eerste chemotherapeutisch middel, en zo de woede van vele Duitsers wekte, omdat syfilis nu eenmaal een straf van God was, die mocht je niet tarten met het neutraliseren van zijn straffen. De gevoelige arts werd vermalen door publieke aanvallen, processen en krantenartikelen die in 1915 tot zijn vervroegde dood leidden, althans volgens zijn vrouw, want hijzelf had die dood ook wel fors in de hand gewerkt.

Lees meer

Cardanas

Elke auto heeft een cardanas, een aandrijfas, een as die de beweging van de motor overbrengt op de wie- len, en die is genoemd naar de Italiaanse arts, wiskun- dige en astroloog Girolamo Cardano. Hoe kan iemand die meer dan vierhonderd jaar geleden overleed, een onderdeel van de auto hebben bedacht? Omdat hij vanuit Milaan naar Schotland was ge- reisd om er het leven van een aartsbisschop te redden, stond Cardano in het midden van de zestiende eeuw in heel Europa als arts bekend. Zijn echte passie lag echter in de wiskunde. Hij publiceerde een boek waar- in hij de complete wiskundige kennis van zijn tijd netjes op een rij had gezet en hij bracht terloops ook de algebra nog een paar stappen voorwaarts. Toen hij zich kort voor zijn dood nog aan een autobiografie (Mijn Leven) waagde, kon hij trots meedelen dat hij veertigduizend wiskundige vraagstukken had opge- lost en tweehonderdduizend kleinere kwesties.

Omdat hij vanuit Milaan naar Schotland was ge- reisd om er het leven van een aartsbisschop te redden, stond Cardano in het midden van de zestiende eeuw in heel Europa als arts bekend. Zijn echte passie lag echter in de wiskunde.

Lees meer

Babybuggy

Wat wil het zeggen als een mens uit de beroemde Schotse familieclan Maclaren stamt? Bijvoorbeeld dat Andrew Maclaren, de vader van Owen Finlay Maclaren, toen hij bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in militaire dienst moest, aan de kazerne kwam voorgereden in een Rolls-Royce. Bovendien had hij zijn butler mee. Jammer genoeg overleed hij enkele maanden later aan tyfus. Zodat we nooit zullen weten waarmee hij de wereld nog had willen verbazen.

Lees meer

Breinspelletje

ryuta kawashima nintendo

Dr. Ryuta Kawashima, de bedenker van de breinspelletjes voor Nintendo DS, was ongetwijfeld voorbestemd om de hele wereld met zijn gedachten overbreintraining te verbazen: ‘Als tiener al droomde ik ervan mijn hersenen ooit in een computer te kunnen stoppen, om op die manier de laatste dag van de mensheid te kunnen aanschouwen’, vertelde hij ooit over zichzelf. Kawashima studeerde medicijnen, was in 1991 gastonderzoeker in Zweden en bekwaamde zich tegen die tijd in het maken van beelden van wat zich in de hersenen afspeelt.

Lees meer

nl_NLNederlands