LU

Franse bakker doorbreekt met zijn petits-beurres de Britse alleenheerschappij in koekjes

LOUIS LEFÈVRE-UTILE (1858-1940)

Maandenlang hielden de koekenbakkers van Nantes de wijziging van het 108-jaar oude recept geheim. Op 24 juni 1994 lekte het via het Franse dagblad Libération toch uit: het vermaarde petit-beurrekoekje van de firma lu bevatte sind februari niet langer 12, maar 13,5% boter.

De schending vond plaats zonder enige waarschuwing vooraf. Een verbruikersonderzoek had namelijk uitgewezen dat het koekje voor de hedendaagse consument misschien wat al te pâteux (melig, deegachtig) was en te weinig feuilleté (bladerig, schilferig).

Op 8 september 1886 was de afdruk van de bakvorm van het ‘Petit Beurre Lu Nantes’ officieel in de registers van de Engelse machineconstructeur Vicars op papier gezet. Op 9 april 1888 werden het merk en de vorm gedeponeerd op de handelsrechtbank van Nantes.

Gekarteld zoals een postzegel: veertien tandjes in de breedte, tien in de hoogte, vier uitstekende maar niet afbrekende hoek-oortjes.

En gemaakt van de beste producten, een speciale bak die de gekartelde rand een tikkeltje bruiner maakte dan het hart. ‘Meer dan honderd jaar oud en nog in het bezit van al zijn tanden,’ aldus een lu-tekst van vandaag.

De bedenker van dit kunstwerkje heette Louis Lefèvre-Utile. Zijn vader Jean-Romain Lefèvre was in 1846 van zijn geboortedorp Varenne, departement Meuse, naar de welvarende handelsstad Nantes getrokken.

Hij vestigde zich als banketbakker in de rue Boileau nummer 5, in het hart van de stad, en begon er met de productie van ‘biscuits de Reims’ en suikergoed. Twee jaar later trouwde hij met Pauline Utile. Zodra ze hun producten verpakten, lieten ze er hun beider initialen lu op afdrukken.

Een merknaam was geboren.

Hun zoon Louis, 24 jaar oud, nam in 1882 de zaak over. Geïnspireerd door de Engelse biscuits, die in die dagen de markt overheersten, creëerde hij een compleet gamma nieuwe koekjes met namen als marguerites, revenez-y en croquignols.

Met zijn petitsbeurres begon hij in 1886 aan fabricage op industriële schaal.

Het succes was zo groot dat de Revue des spécialités alimentaires al in 1889 de Britse concurrenten voor schut kon zetten: ‘Dit is niet de biscuit van Britse origine, uitgedroogd als een Engelse vrouw, smakeloos als een gekookte koolraap, waar onze buren van overzee zo dol op zijn, flauw en vervelend als een mistige dag op de Thames.’ In de nieuwe fabriek aan de Bacokade in Nantes werkten in 1899 niet minder dan 1000 arbeiders met een productie van tien ton per dag.

In 1913 was dat twintig ton koekjes per dag, meer dan 6000 ton per jaar.

Louis was geobsedeerd door kwaliteit, zo zeggen de annalen. Hij gebruikte alleen halfgezouten boter die op de oude manier was opgeslagen in aarden potten, en verse, streng gecontroleerde melk uit de streek van Nantes. Het recept zou 108 jaar onveranderd blijven.

Alleen liet Louis in 1900 het tikkeltje reuzel weg dat hij had toegevoegd om het koekje bros te maken. Om een nieuw biscuit zoals paille d’or op de markt te brengen, plantte hij frambozenstruiken op eigen grond en adviseerde hij zijn buren hetzelfde te doen.

Louis maakte op een moderne manier reclame en ook hij haalde om merkbekendheid te krijgen kwaliteit in huis. Voor zijn blikken verpakkingsdozen, die snel een verzamelobject werden, richtte hij een eigen fabriek op.

Om ze te illustreren trok hij de beroemdste kunstenaars van zijn tijd aan, van Toulouse-Lautrec tot Mucha. De actrice Sarah Bernhardt verscheen in zijn advertenties, waarvoor bekende dichters de teksten schreven.

Een idee waaraan ook zijn nakomelingen trouw zijn gebleven. In 1957 nog riep zijn kleinzoon Patrick LefèvreUtile de hulp in van Raymond Loewy, een van de beroemdste ontwerpers van de twintigste eeuw, om voor de pakjes petit-beurre en voor het lu-logo een nieuw ontwerp te maken.

Voor reclame-illustraties trok hij onder meer Pol Mara en Jean-Michel Folon aan.

In 1975 ging lu naar de groep Céraliment-lu-Brun, een associatie van 18 koekjesfabrikanten waartoe ook de beschuitfabrieken Heudebert en Pelletier horen. In 1978 ontstond General Biscuits met 32 bedrijven uit heel Europa, waaronder Verkade, De Beukelaer en Parein.

In 1986 werd deze groep opgeslorpt door de voedingsgigant BoussoisSouchon-Neuvecel, bsn, waarvan de naam in 1995 in Danone Group werd gewijzigd.