Breinspelletje

Hoe nuttig is een spelletje voor het brein?

Ryuta Kawashima (Chiba-Stad, 23 mei 1959)

Dr.

Ryuta Kawashima, de bedenker van de breinspelletjes voor Nintendo DS, was ongetwijfeld voorbestemd om de hele wereld met zijn gedachten overbreintraining te verbazen: ‘Als tiener al droomde ik ervan mijn hersenen ooit in een computer te kunnen stoppen, om op die manier de laatste dag van de mensheid te kunnen aanschouwen’, vertelde hij ooit over zichzelf.

Kawashima studeerde medicijnen, was in 1991 gastonderzoeker in Zweden en bekwaamde zich tegen die tijd in het maken van beelden van wat zich in de hersenen afspeelt.

Hij werd achtereenvolgens assistent, docent en hoogleraar aan de universiteit van Tohoku, in de stad Sendai, in het noordoosten van Japan. Tohoku is een van de oudste en meest prestigieuze keizerlijke universiteiten van het land.

Hij specialiseerde zich in het verbeteren van de mentale functies van dementiepatiënten en is op dat vlak een wereldautoriteit. Zijn ‘leertherapie’ wordt in Japan in 400 bejaardentehuizen met in totaal meer dan 6000 patiënten toegepast.

In 2001 kreeg hij van de overheid een forse beurs om wetenschappelijk aan te tonen dat alzheimerpatiënten met zijn therapie gebaat waren.

De patiënten leerden wel degelijk wat in de training zat – een verbetering – maar het was niet duidelijk of ze die vaardigheden ook op het dagelijks leven konden overbrengen. Was je er wat mee?

Een man van 75 kon plots alleen naar het toilet, een vrouw van 77 kleedde zichzelf weer aan, in plaats van de hele dag in pyjama rond te lopen. Maar viel dit niet te verklaren uit de sociale contacten die door het onderzoek ontstonden?

De wereld van Kawashima veranderde in 2003 met de publicatie van een boek met allerlei testen die bij zijn beeldopnames (waarvoor uiteenlopende technieken bestaan) een merkbaar verhoogde breinactiviteit veroorzaakten. In Japan, met z’n vele bejaarden, gingen daarvan meteen miljoenen exemplaren de deur uit. Zo trok hij de aandacht van Nintendo-baas Satoru Iwata. Samen met vijftien Nintendo-programmeurs zette Kawashima het computerspel op (voor Nintendo DS) dat in 2005 in Japan op de markt kwam en in 2006 in de Verenigde Staten en Europa. In enkele jaren tijd gingen van het spel meer dan 20 miljoen stuks over de toonbank.

De reeks testen begint met de Stroop-taak – bekend uit de psychologie – waarbij de speler de naam van een kleur in een andere kleur afgedrukt ziet (het woord blauw bijvoorbeeld in rode letters) en dan luidop moet zeggen welke kleur hij waarneemt.

Hoe sneller en accurater hij dat kan, hoe meer punten hij krijgt. Een test uit 1935 weliswaar. En de reeks eindigt met een aantal sudoku’s. Kawashima zelf – in de vorm van een stripfiguur – geeft bemoedigende commentaren. Centraal staat de vraag: hoe oud is uw brein?

Het wordt almaar jonger – 20 jaar is de benedengrens – naarmate je meer oefent.

Voor Nintendo was het mooi om de ‘grijze gamers’ te bereiken. Maar is dit meer dan een spelletje? Kawashima vindt van wel.

En zo heeft hij niet alleen een vloed van gelijksoortige spellen veroorzaakt, maar ook honderden wetenschappelijke onderzoeken, artikelen en discussies onder neurowetenschappers.

Kun je met je hersenen joggen net zoals met je lichaam? ‘Use it or lose it’ – gebruik je hersenen of je geraakt ze kwijt – is dat wel waar?

Neurowetenschappers blijven sceptisch. ‘Vergelijk het met rimpelcrème’, zegt een van hen, ‘baat het niet, dan schaadt het niet.’ Veel onderzoek komt tot de conclusie dat bejaarden wel degelijk leren wat in de spelletjes wordt geoefend.

En ook vijf jaar later die kennis nog bezitten. Maar het blijft moeilijk om te bewijzen dat ze vervolgens in het dagelijks leven beter uit de voeten kunnen.

Kawashima heeft vier zonen tussen de 14 en 22 jaar oud en die mogen tijdens de weekdagen geen videospelletjes spelen.

Tijdens het weekend één uur. ‘Gamen is op zichzelf niet slecht’, zegt hij, ‘maar het rooft wel de tijd die nodig is om te studeren en om met andere gezinsleden te communiceren.’ Hij gelooft in discipline en hij is het er niet mee eens dat studeren leuk moet zijn. ‘Lol trappen is niet studeren.

Kinderen doen studeren is niet ze amuseren, maar wel druk op ze uitoefenen om grotere inspanningen te leveren.’

De Nintendo-royalty’s waar hij privé aanspraak kan op maken, lopen in een nieuw universitair laboratorium. ‘Mijn familieleden zijn daar boos om, maar ik vertel ze dat wie geld nodig heeft, daar zelf moet voor zorgen’, zegt hij.

Hij is best tevreden met zijn jaarsalaris van omgerekend 100.000 euro. Kawashima is inmiddels een bekende Japanner geworden. In een van zijn talloze projecten werkt hij samen met Toyota aan een auto die oudere bestuurders fitter en alerter houdt.

Hoe hij zijn eigen oude dag ziet? Kawashima: ‘Ik word ongetwijfeld seniel. Het is bekend dat medische onderzoekers sterven aan hetgeen ze bestuderen. Ik moet dus aan een hersenkwaal overlijden.’

Laat een reactie achter

nl_NLNederlands