Veiligheidsscheermesje

‘Als in een droom zag ik het nieuwe scheermes voor mij.’

King Kamp Gillette (Fond du Lac, Wisconsin, 9 december 1886 – Los Angeles, 7 oktober 1956)

Het is geen geheim dat Willem Elsschot een hekel had aan de Amerikaanse invloed op onze cultuur. Bij wijze van eenmansboycot weigerde hij vele jaren Amerikaanse producten te gebruiken. Met als uitzondering de Gillette-scheermesjes, omdat hij dacht dat ze Frans van oorsprong waren.

Niets is echter Amerikaanser dan Gillette. Anderzijds had Elsschot ook een beetje gelijk: de eerste Gillettes waren wel degelijk hugenoten, Franse protestanten uit Bergerac, bij Bordeaux, die voor de vervolgingen eerst naar Engeland en later naar Amerika waren gevlucht.

De vader van King Camp Gillette had een ijzerwinkel. Vanaf zijn zeventiende werkte King voor een hele reeks firma’s als handelsreiziger in ijzerwaren, in Chicago, New York en Kansas City.

Hij had uitvindersbloed in de aderen, maar zijn ideeën leverden vooral geld op voor anderen. ‘Ik had niet genoeg tijd en te weinig geld om ze te promoten of om ze op de markt te brengen’, zei hij achteraf.

In 1891 kwam hij in dienst van William Painter, een Ierse immigrant die fortuin had gemaakt met de uitvinding van de kroonkurk. Painter gaf Gillette de raad te zoeken naar iets zoals die kroonkurk, iets wat een mens na gebruik meteen moest weggooien, een wegwerpartikel.

Gillette liep in een woordenboek alle woorden af op zoek naar gebruiksvoorwerpen die voor zo’n idee in aanmerking kwamen. Hij legde een alfabetische lijst aan van naalden tot spelden, maar nergens ging een lampje branden.

Tot op die zomerochtend in 1895 toen hij zich stond te scheren en vaststelde dat zijn scheerriem versleten was, en dat hij het mes ergens moest laten slijpen. ‘Als in een droom zag ik het nieuwe scheermes voor mij’, schrijft hij in zijn autobiografie.

Meteen schreef hij zijn vrouw een briefje met de woorden: ‘Ik heb het gevonden, ons fortuin is gemaakt.’ Maar hij vergiste zich: nog acht jaar zou hij water en bloed zweten voor hij zijn droom op de markt had. Want was het probleem?

Staal walsen totdat het zo dun was, zo hard, vlak, scherp en King Kamp Gillette op latere leeftijd goedkoop dat het kon dienen om je te scheren, was gewoon onmogelijk. Totdat hij in 1901 een ingenieur vond die het wilde proberen.

Na jarenlang sleutelen aan een machine bracht Gillette begin 1903 zijn eerste mesjes op de markt. Het eerste jaar verkocht hij 168 mesjes en 51 apparaatjes. Met behulp van agressieve reclame verkocht hij het jaar daarop 12,4 miljoen stuks.

En 90.000 apparaten. ‘Wij moeten de agressor zijn’, vertelde hij zijn medewerkers. ‘Wij moeten constant in de aanval blijven en onze concurrenten terugdrijven achter de punt van onze bajonet.

Onze munitie zal bestaan uit geld om te adverteren.’ In 1909 stonden er Gillette-fabrieken in Londen, Parijs en Berlijn.

Toen de Eerste Wereldoorlog woedde en de Europese soldaten hopeloos in hun loopgraven vastzaten, kreeg de Amerikaanse regering te horen dat velen van hen stierven door gebrek aan hygiëne. In 1917 raakten ook de Amerikanen in de oorlog betrokken.

Meer dan een miljoen militairen staken de Atlantische Oceaan over. De overheid bestelde bij Gillette in één order 3,5 miljoen scheerapparaatjes en 36 miljoen mesjes. De Amerikaanse ‘jongens’ moesten vooral proper zijn, dan bleven ze gezond.

En met de terugkerende soldaten won Gillette na de oorlog een miljoen nieuwe klanten.

King Camp Gillette werd steenrijk. Een deel van zijn fortuin ging verloren in speculatie met vastgoed, een ander deel verdween in de aanleg van reusachtige dadelplantages.

Tot overmaat van ramp moest de bejaarde scheermessenkoning toezien hoe tijdens de Grote Depressie een concurrent hem tot een fusie dwong. Enkele dagen later, op 9 juli 1932, overleed hij. Hij bezat nauwelijks nog een miljoen dollar, aldus een krantencommentaar.

nl_NLNederlands