Rolfilm

Hij schonk de wereld een fototoestel voor de prijs van één dollar

George Eastman (Waterville, New York, 12 juli 1854 – Rochester, New York, 14 maart 1932)

George Eastman kwam uit een gezin dat elke dollar op zijn waarde wist te schatten. Zijn vader stierf toen hij vijf was en zijn moeder bleef achter met twee meisjes, van wie eentje ernstig gehandicapt, en de kleine George.

Vanaf zijn veertiende kon hij als loopjongen bij een verzekeringsfirma aan het werk, voor een bedrag van drie dollar per week. Een jaar later vond hij werk als kantoorjongen bij een andere firma, waar hij al gauw polissen leerde opstellen en vijf dollar per week verdiende.

Maar ook dat was onvoldoende om het gezin te onderhouden. Hij studeerde ’s avonds boekhouden en in 1874 werd hij als jongste klerk voor vijftien dollar bij een bank in dienst genomen.

Toen Eastman 24 was, bezat hij kennelijk voldoende spaargeld om plannen te maken voor een vakantie in Santo Domingo. Een collega op de bank suggereer de dat het mooi zou zijn als hij foto’s van die uitstap kon maken. De aanschaf van een fotouitrusting had in die tijd veel voeten in de aarde.

De camera alleen al was zo groot als een moderne magnetron, het statief woog loodzwaar. Eastman moest een tentje kopen waarin hij de fotografische emulsie op de glazen platen kon strijken, voor ze aan het licht werden blootgesteld, en waarin hij die platen achteraf ook kon ontwikkelen.

Verder waren er nog de onvermijdelijke chemicaliën, glazen potten, een kist om de platencassettes in op te bergen en een waterkan. De hele uitrusting had de omvang van een forse paardenvracht, zoals Eastman het later uitdrukte.

De kantoorklerk raakte compleet in de ban van de fotografie, hij vergat Santo Domingo en nam lessen bij een plaatselijke fotograaf. Hij kwam op het idee om droge platen te vervaardigen, die je na het belichten niet meteen moest ontwikkelen. Overdag werkte hij op de bank en ’s nachts experimenteerde hij in de keuken van zijn moeder. Die vertelde ooit dat George vaak zo moe was dat zij hem ’s ochtends slapend naast de kachel op de vloer aantrof.

Tegen 1880 had hij het concept klaar om zijn droge platen op grote schaal te produceren. Een jaar later gaf hij zijn baantje bij de bank op.

Daarna verving hij het glas door een speciaal soort papier. Vervolgens ontwikkelde hij een rolfilmhouder met een rolfilm die in alle bestaande camera’s paste. Maar nog was hij niet tevreden.

Hij vond dat iedereen moest kunnen fotograferen, zonder dat je een eigen donkere kamer nodig had en zonder dat je met chemicaliën moest knoeien.

In 1888 was hij klaar met een eigen toestel, de Kodak Camera, met een rolfilm voor honderd foto’s en de slogan: ‘U drukt op de knop en wij doen de rest.’ Na de honderdste opname moest je de hele camera naar de firma sturen, die de gebruikte film verving door een nieuwe en waarna de klant zijn camera terugkreeg.

Tien dagen later volgden de negatieven en de afdrukken.

Over het ontstaan van het woord ‘kodak’ zijn vele verhaaltjes in omloop. Eastman zelf heeft daarover gezegd: ‘Ik heb de naam zelf bedacht. De letter k is een favoriete letter van me, een sterke, snijdende letter.

Ik jongleerde vervolgens met een hele reeks woorden die allemaal begonnen en eindigden met een k. Het woord ‘kodak’ was het resultaat. Het is een kort woord, het kan niet verkeerd worden gespeld en het kan met geen enkel ander woord worden verward.’

Door het overweldigende succes moest Eastman razendsnel uitbreiden. In 1896, na acht jaar, liep het 100.000ste toestel van de band. De pocketversie kostte toen nog 5 dollar. In 1900 kwam uiteindelijk zijn beroemde Brownie op de markt, tegen de onvoorstelbare prijs van één dollar.

Inmiddels bezat hij ook een fabriek in Londen en distributiehuizen in Frankrijk, Duitsland en Italië.
De welgestelde Eastman bleef zijn hele leven vrijgezel en besteedde zijn oude dag aan het uitdelen van geld. Onder een goed geheimgehouden pseudoniem speelde hij weldoener voor de universiteit.

De beroemde cameramaker George Eastman in Parijs in 1890 gefotografeerd door Nadar dig was ook dat hij ziekenhuizen in de helewereld – onder meer een Brussels ziekenhuis – een complete tandheelkundige uitrusting cadeau deed.

Eastman: ‘Het is een medisch feit dat als bij kinderen op een cruciale leeftijd tanden, neus, keel en mond goed worden verzorgd, ze vanwege hun beter voorkomen, een betere gezondheid en meer energie, in dit leven betere kansen hebben.’ Eastman zou de ellende van zijn jeugd nooit vergeten.

Op een dag in maart 1932 – hij was toen 77 – gaf hij zijn dienstboden onverwacht vrijaf, trok zich in zijn studeerkamer terug, schreef een kattebelletje voor zijn vrienden en schoot zich door het hoofd. Op het briefje stond: ‘Voor mijn vrienden.

Mijn werk is beëindigd. Waarom nog wachten?’

Het schot sloot het leven af van een man die niet alleen het rolfilmpje had uitgevonden, maar die ook het fototoestel immens populair had gemaakt.

En met zijn rolfilm kon Louis Le Prince in 1888 ’s werelds eerste speelfilmpje maken, net zoals enkele jaren later Thomas Edison, de broers Lumière en Georges Meliès.
(Zie ook: bakeliet, polaroidcamera)

nl_NLNederlands