Jacuzzi

Hoe de reumatoïde artritis van de tweejarige Kenny tot een bijzonder bubbelbad leidde

Candido Jacuzzi (Casarsa della Delizia, Friuli, 24 februari 1903 – Arizona, 7 oktober 1986)

Vader Giovanni Jacuzzi (1855-1929) was afkomstig uit het dorpje Casarsa della Delizia, Friuli, ten noorden van Venetië. In die streek heerste tegen het einde van de negentiende eeuw grote hongersnood.

Vanaf 1890 week de bevolking massaal uit naar Amerika, Canada, Australië of Argentinië. 1913 was een recordjaar: 600.000 Italianen verlieten hun land om het geluk elders te gaan zoeken. Tussen 1907 en 1921 verhuisde Giovanni’s complete gezin met zeven jongens en zes meisjes naar Californië.

In Berkeley zette hij samen met zijn zonen een fabriekje op voor de productie van vliegtuigonderdelen, vooral propellers.

De kwaliteit was zo goed dat ze in 1917, toen de Verenigde Staten in de Eerste Wereldoorlog betrokken raakten, ook aan de Amerikaanse luchtmacht konden leveren, de basis van hun fortuin. Na die oorlog probeerden de Jacuzzi’s zelfs een eigen vliegtuig op de markt te brengen.

Een eendekker met gesloten cockpit. Toen Giovanni junior en vier inzittenden in 1921 bij een proefvlucht om het leven kwamen, schakelden ze resoluut over op de productie van wijnfilters en pompinstallaties, onder meer voor de irrigatie van velden.

Een foto uit 1938 toont de broers Candido, Gelindo, Giuseppe, Franco en Valeriano trots staand achter vijf van hun bijzondere pompen.

1942 was een belangrijk jaar in de Jacuzzi-geschiedenis. Kenneth (‘Ken’), de vijftien maanden oude zoon van Candido, leed aan reumatoïde artritis en moest dagelijks naar het ziekenhuis voor het genezende, hydrotherapeutische effect van een kuur met draaiend en bubbelend water.

Candido ontdekte in het ziekenhuis echter dat de pompen van het speciale zwembad erg leken op de toestellen die hij in zijn winkel verkocht.

Na enige proeven slaagde hij erin thuis een particuliere versie te ontwikkelen, een elementair bubbelbad met een soort buitenboordmotor, zodat zijn zoon niet meer naar het ziekenhuis hoefde.

Later vervaardigde hij hiervan een draagbare versie, waarvan niet alleen zieken maar ook sportlui dankbaar gebruik maakten. Een gezondheidsrage die in de jaren vijftig in Hollywood woedde, maakte de portable in selecte kring bekend.

Actrice Jayne Mansfield getuigde dat ze de pomp fantastisch vond en dat hielp bij de verkoop. Maar het toestel bleef een bijproduct van het serieuzere werk.

De echte doorbraak volgde pas in 1968 toen Roy, een Jacuzzi van de derde generatie en 24 jaar oud, op het idee kwam de ‘buitenboordmotor’ te verwijderen en buiten tegen de muur te plaatsen. Door vier pijpen joeg hij water en lucht het bad binnen.

De echte Jacuzzijet was geboren. Roys bejaarde ooms vonden het idee al te gek en dachten dat het niet zou aanslaan. Ook Roy zelf zou later toegeven dat hij nooit zo’n jacuzzi-cultus had verwacht.

De eerste versie stelde hij in 1968 voor op een handelsbeurs in het Californische Orange County, niet toevallig het rijkste district van de Verenigde Staten. Het publiek bleek helemaal klaar te zijn voor wat toen nog een ‘Roman bath’ heette, een Romeins bad.

Prijs: 700 dollar.

In 1970 volgde het type Adonis, voor twee personen. Toen in 1974 de Amerikaanse president Gerald Ford een jacuzzi in het Witte Huis installeerde – inmiddels zijn het er vier geworden –, ging ook het statusbewuste oosten van de Verenigde Staten overstag.
Jacuzzi Brothers bouwde fabrieken in de Verenigde Staten, Canada, Brazilië, Chili en Mexico. Na 1970 volgde de verovering van Europa. De Europese centrale kwam zowaar in Valvasone, een dorpje naast Casarsa, vanwaar Giuseppe Jacuzzi 55 jaar eerder was vertrokken op jacht naar de Amerikaanse droom.

De overheid klaagde Candido, de uitvinder van de draagbare jacuzzi, in 1969 aan wegens vijf gevallen van belastingontduiking en hij nam de wijk naar Italië. Op hoge leeftijd mocht hij naar de Verenigde Staten terugkeren waar hij 1986 in Arizona overleed.

De Britse krant The Guardian schreef toen dat hij in Italië niet alleen met succes wijn had verbouwd, maar ook een nieuwerwetse monokini had ontwikkeld. Candido maakte ook nog mee hoe er in de grote Jacuzzi-familie ruzie ontstond en Jacuzzi Brothers in 1979 moest worden verkocht.

Ken Candido, in 1941 geboren, bleef door de reumatoïde artritis zijn hele leven aan een rolstoel gekluisterd. Niettemin leidde hij een zeer actief leven, als zakenman, als kunstschilder en vooral als activist voor talloze organisaties van mindervaliden.

In 2005 publiceerde hij een 500 pagina’s tellende familiekroniek en het relaas van zijn eigen strijd met de titel A Father’s Invention to Ease a Son’s Pain.