beaufortschaal

schaal voor het meten van de windkracht

Naar de Britse hydrograaf Francis Beaufort (Navan, Meath County 1774-1857).

Beaufort werd in Ierland geboren als zoon van een geestelijke van hugenootse afkomst die veel belangstelling had voor geografie en topografie. Beaufort senior publiceerde in 1792 een van de eerste gedetailleerde kaarten van Ierland.

Francis trad op zijn vijftiende in dienst van de Oost-Indische Compagnie en een jaar later van de Koninklijke Marine. Bij een reeks zeeslagen raakte hij ernstig gewond.

In 1805, het jaar van de Slag bij Trafalgar, ontwierp Beaufort een schaal waarmee zeevaarders, en niet op de laatste plaats mariniers, over de sterkte van de wind konden communiceren.

Hij maakte een graduele verdeling in dertien windsterkten, gebaseerd op het aantal zeilen dat een Brits fregat veilig kon voeren.

De vermeldingen ‘windkracht 7’ of ‘5 op de schaal van Beaufort’ in meteorologische berichten van vandaag gaan nog altijd terug op deze Britse geleerde, die ook als ontdekkingsreiziger actief was en in zijn boek Caramanië uit 1817 onder meer de zuidelijke kusten van Klein-Azië en de ruïnes uit de oudheid aldaar beschrijft.

Beaufort werd later Sir Francis en schout-bij-nacht, en in 1828 officieel hydrograaf van de Royal Navy. Hij overleed in 1857. Vanwege zijn Britse afkomst moet zijn naam strikt gezien ‘boofrt’ worden uitgesproken.

Sir George Simpson maakte de schaal in 1905 bevattelijker voor de bemanning van stoomschepen. Hij herzag de beschrijvingen en gaf hun equivalenten in gewone dingen, zoals opstijgende rook, ritselende bladeren en bewegende windwijzers.

Hij reduceerde de oorspronkelijke dertien categorieën tot twaalf. Doordat zeevarende naties her en der toch nog eigen schalen hadden opgesteld, werd Simpson in 1921 door het Internationaal Meteorologisch Comité gevraagd een nieuwe standaard uit te werken.

In die aangepaste schaal nam hij ook snelheden op in meter per seconde en kilometer per uur, zodat de Beaufortschaal verder kon worden gepreciseerd. Ook stelde hij symbolen vast die op weerkaarten gebruikt konden worden.

Het resultaat is een schaal die begint met het cijfer 0: windstil, rook stijgt verticaal omhoog, snelheid minder dan 1 km per uur. Nummer 6 bijvoorbeeld betekent : krachtige wind, dikke takken bewegen, telefoondraden fluiten, golven worden groter, snelheid 39 tot 49 km per uur.

Nummer 12 ten slotte: orkaan, het landschap wordt verwoest. Windkracht 12 komt alleen voor in de tropen, de snelheid bedraagt meer dan 117 km per uur. Hoewel de schaal van Beaufort slechts tot 12 gaat, worden windsnelheden van 140 tot 150 km per uur toch wel eens met windkracht 14 of 15 aangeduid.