Batterij

Zijn tong was zijn voornaamste instrument

Alessandro Volta (Como, 18 februari 1745 – Camnago, Como, 5 maart 1827)

Alessandro Volta, de uitvinder van de batterij, werd in het Italiaanse Como geboren. Zijn vader liet bij zijn overlijden alleen maar schulden na. Drie van Alessandro’s broers waren priester en twee van zijn zussen gingen in het klooster.

Vele jaren leek het alsof het jongste kind, de kleine Alessandro, achterlijk was. Op zijn vierde kon hij nog altijd niet spreken. Op zijn achtste was hij de slimste van de klas, hoewel hij geen geld had om zijn schoolboeken te betalen.

Hij had aanleg voor talen en sprak toen hij zestien was niet alleen Engels, Frans en Spaans, maar ook nog Nederlands, aldus zijn biografen.

Zijn echte passie lag in de chemie. Hij studeerde als bezeten, vergat te eten en verwaarloosde zijn kleren. Ook op het hoogtepunt van zijn roem at Volta naar eigen zeggen alleen om in leven te blijven.

En zijn kamerknecht moest stiekem zijn kleren wisselen omdat zijn meester anders jarenlang in dezelfde oude spullen bleef rondlopen.

Als adolescent correspondeerde Volta met de hele wetenschappelijke wereld van zijn tijd. Op zijn 33ste was hij hoogleraar in Pavia. Hij bestudeerde alles en nog wat: de gasbellen die uit het moeras kwamen bijvoorbeeld, of de elektrische schokken van de sidderrog.

Twee jaar lang reisde hij door heel West-Europa en zocht hij alle geleerden op die in die dagen met het fenomeen van de elektriciteit in de weer waren. In Nederland bezocht hij Haarlem en Rotterdam, in België Mechelen en Brussel.

Hij bedacht onder meer een experiment waarbij hij twee stroken van een verschillend metaal met elkaar verbond en vervolgens één uiteinde aan zijn tong hield en het ander aan zijn oog. De lichtflits die dan ontstond, bleef hem intrigeren.

Hij raakte ervan overtuigd dat tussen twee verschillende metalen een spanningsveld ontstaat dat elektriciteit veroorzaakt. Zijn tong was het enige instrument waarmee hij de intensiteit van die prikkels kon meten. Hij legde een rangorde van metalen aan, nam schijfjes van de twee uitersten – zink en zilver bijvoorbeeld – en ontdekte dat je de spanning kon verhogen door het aantal schijfjes op elkaar te stapelen. Die stapeltjes, gescheiden door in zuur gedrenkte stukjes stof, noemde hij zuilen of kolommen; 48 plaatjes gaven al een forse elektrische schok. Zo kon je dus een permanente elektrische stroom veroorzaken.

In 1800 maakte hij zijn uitvinding bekend. In een paar maanden tijd stond de hele wetenschappelijke wereld op zijn kop. Consul Napoleon Bonaparte nodigde hem uit naar Parijs, waar hij als een echte vedette werd binnengehaald.

Op 7, 12 en 22 november 1801, meer dan tweehonderd jaar geleden, liet de Italiaanse tovenaar in Parijs zijn elektrische kunsten zien. Ook de mondaine wereld was weg van hem. De rijzige man met de adellijke allures kreeg van Napoleon een forse geldsom en de titel van graaf.

Maar ook dat was niet voldoende om hem in Parijs vast te houden.

Volta was op dat ogenblik 56 en nog maar net getrouwd. Hoewel hij goed wist dat het echte werk op het vlak van de elektriciteit nog moest beginnen, trok hij zich terug op zijn kleine landgoed Camnago, bij Como, en wijdde zich aan zijn jonge gezin.

Hij kreeg drie zonen en die slorpten al zijn aandacht op. Vóór 1800 had hij meer dan tachtig studies gepubliceerd. Nu viel zijn wetenschappelijk werk stil. Talloze geleerden vonden het nodig de beroemde graaf een bezoek te brengen.

Hij ontving ze heel beleefd, en onthulde vervolgens het grote geheim: hij voerde wetenschappelijk niets meer uit.

Hij overleed in 1827 op 82-jarige leeftijd. Como eerde hem met een groot museum en een praalgraf, die vandaag aan het mooie meer nog te zien zijn. En een congres in Parijs gaf in 1881 zijn achternaam aan de eenheid van elektrische spanning.

Zodat de naam van de bijzondere graaf ook buiten de laboratoria gemeengoed werd.